' Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Fırat University Journal of Social Science
Cilt: 16, Sayı: 2 Sayfa: 443-444, ELAZIĞ-2006
Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ, 2004, 311 s.
Edebiyat, tarih boyunca hep tartışılmış bir sanat dalı olmuştur. Dinî, ahlâkî, siyasî
ve bediî açılardan ele alınmış olan edebiyat, pek çok boyutuyla hâlâ tartışılmaya devam
etmektedir. Edebiyat bir dil ürünüdür. Bu nedenle “dil öğretimi iyileştirilerek ve
tamamlanarak” ancak edebiyat, gereği gibi değerlendirilebilir.
Fırat Üniversitesi Yayınlarından, 2004 yılında çıkan Edebiyat adlı kitap, Süleyman
Fehmi’nin 1909, 1910 ve 1912 yıllarında üç defa basılmış bir eseridir. Doç. Dr. Ali
Yıldırım, bu eseri günümüz Türkçesiyle yeniden yayıma hazırlamış. Ancak bu çalışma,
eski yazı(Arap harfli Osmanlı Türkçesi)dan yeni yazı(Latin harfli Türkiye Türkçesi)ya
çeviriden ibaret değil. Yazıldığı dönemin ağır dil özelliklerini taşıyan kitap, hazırlayan
tarafından büyük ölçüde sadeleştirilerek, neredeyse yeniden telif edilmiştir.
Kitap, Hazırlayanın Ön sözü, Yazarın Ön sözü ve dört kısımdan oluşmaktadır.
Eserin her kısmı bütünlük arz eden ayrı ayrı bölümlere ayrılmaktadır. Birinci kısım-
birinci bölümde; edebiyatın ne olup ne olmadığı, edebiyatın, bilim ve sanatın diğer
dallarıyla olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Bu bölümde; edebiyatın tarihî serüvenini
görmekteyiz. İkinci bölümde; sanatın özellikle edebiyatın mahiyeti hakkında derin bilgi
ve analizler bulunmaktadır. Üçüncü bölümde; sanat(edebiyat)ın amacı ve dördüncü
bölümde edebî bir eserin taşı(ma)dığı nitelikler ve deha ile sanatçı(lık) ilişkisine dikkat
çekilmiştir.
Edebiyat’ ın birinci kısmında daha çok pratiğe yönelik bilgilerin verildiğini
görmekteyiz. İkinci kısmından itibaren daha çok uygulamaya yönelindiği görülmektedir.
İkinci kısım-birinci bölümde; yazma sanatının şartları, ikinci ve üçüncü bölümlerde üslup
ve üslubun taşıması gereken meziyetler verilirken, dördüncü bölümde üslubun özel
meziyetleri ve çeşitleri üzerinde durulmuştur. İkinci kısım, edebî bir eser ortaya
koymanın asgarî şartlarını sıralamaktadır. Yazarın ön sözde belirttiği üzere, eserin
yazılma maksadı; “düşünce kuvveti oldukça gelişmiş, edebiyatta belli bir yol katetmiş ve
yazmaya meyilli olanlar”a yardımcı olmasıdır. Bu maksat, kitabın bütününde görülmekle
F. Ü.Sosyal Bilimler Dergisi 2006 16 (2)
birlikte ikinci kısımda daha belirgindir.
Edebiyat ın üçüncü kısmında, edebî sanatlar, dördüncü ve son kısmında da söz
sanatları bütün incelikleriyle ve örnekleriyle verilmiştir. Edebî sanatların konu edildiği bu
iki kısımda; hem Divan hem Yeni edebiyatın ürünlerinden seçilen örnek metinlerle
konunun zorluk ve incelikleri anlaşılır hale getirilmiştir. Ayrıca eser boyunca Batı
edebiyatından yapılan yerinde ve çok sayıdaki alıntı, çalışmanın ilmî değeri ve titizliğini
göstermektedir.
Batılı sanatçı ve bilim adamlarının adları ve eserleri bazen orijinal haliyle
verilirken bazen de telaffuzu parantez içinde verilmiş. Çok parantezin eserin esasına halel
getirebileceği endişesiyle bu yolun tercih edildiği açıktır. Ancak bir tutarsızlık da söz
konusudur. Kitaptaki belki de tek eksiklik, (okuyucuya kolaylık sağlaması için) dizin ve -
eserin orijinalinde varsa- kaynakların bulunmayışıdır. Kitabın yeni baskılarda bunların da
eklenmesi dileğimizdir.
Süleyman Fehmi’nin Edebiyat adlı eseri, o yıllarda uzun süre liselerde ders kitabı
olarak okutulmuştur. Ancak kitabın bugünkü liselerin edebiyatla ilgili müfredatına göre
ağır olduğunu kaydederek, sadece lise öğrencisi ve öğretmenlerinin değil, bütün
üniversitelerin Türk Dili ve Edebiyatı bölümleri ile Eğitim fakültelerinin Türkçe Öğretimi
ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği bölümlerinin öğrenci ve öğretim üyelerine,
sanatçı ve aydınlara, edebiyatı seven ve ilgilenen herkese tavsiye edilecek bir kitap
olduğunu belirtmek gerekir. Müellifini rahmetle anarken, eseri büyük bir emekle yeniden
hazırlayarak yararlanacakların hizmetine sunan Doç. Dr. Ali Yıldırım’ı ve Fırat
Üniversitesi yönetimini tebrik ederim.
Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi,
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
444